O Fatih Birol, ένας από τους σπουδαιότερους οικονομολόγους ενέργειας, και με το κύρος του εκτελεστικού διευθυντή της Παγκόσμιας Οργάνωσης Ενέργειας, δήλωσε φέτος τον Μάη στην Αγγλική Guardian: “Αν οι κυβερνήσεις παίρνουν στα σοβαρά την κλιματική κρίση, τότε από τώρα – από φέτος δεν μπορεί να γίνονται νέες επενδύσεις στο πετρέλαιο, υγραέριο και το κάρβουνο.”
Ένας αριθμός χωρών αρχίσαν να «παίρνουν στα σοβαρά» την απειλή της κλιματικής κρίσης, εφαρμόζοντας τις παραινέσεις του Birol και της Παγκόσμιας Οργάνωσης Ενέργειας. Υιοθέτησαν νόμους που απαγορεύουν νέες έρευνες και εξορύξεις υδρογονανθράκων καθώς και νόμους που ορίζουν τον χρόνο τερματισμού αδειών των υφιστάμενων εγκαταστάσεων εκμετάλλευσης των φονικών ορυκτών καυσίμων.
Στις περισσότερες από αυτές τις χώρες η υιοθέτηση των απαγορευτικών νόμων ήταν το αποτέλεσμα αγώνων και κινημάτων των απλών εργαζομένων, είτε διότι ένας όλο αυξανόμενος αριθμός ανθρώπων επηρεάζεται άμεσα από τις οικολογικές καταστροφές που προκαλούν οι εξορύξεις, ή και επειδή όλο και περισσότεροι άνθρωποι αντιλαμβάνονται το μέγεθος της απειλής της κλιματικής κρίσης.
Είναι χαρακτηριστικός ο τίτλος άρθρου στο Euronews (της 12/8/2021): «Το τέλος των ορυκτών καυσίμων: Ποιες χώρες απαγόρευσαν την έρευνα και εξόρυξη;» Σε αυτό αναφέρονται:
Γαλλία: Το 2017 η Γαλλική βουλή ψήφισε νόμο που απαγορεύει την έκδοση νέων αδειών εξόρυξης ορυκτών καυσίμων και που ταυτόχρονα καταργεί την ανανεώση όλων των υφιστάμενων αδειών εξόρυξης πετρελαίου και φυσικού αερίου στην επικράτεια της από το 2040 και μετά.
Η σημασία αυτής της απαγόρευσης δεν βρίσκεται στο γεγονός της απαγόρευσης εξορύξεων στην καθαυτή Γαλλική επικράτεια, αφού σε αυτήν εξορύσσονται ποσότητες που «αντιστοιχούν σε 815,000 τόνους πετρελαίου τον χρόνο, ένα ποσό που αντιστοιχεί σε μερικές μόνο ώρες εξόρυξης στην Σαουδική Αραβία«, αλλά στο ότι η ψήφιση αυτού του νόμου αναγνωρίζει τη κλιματική αλλαγή σαν μια πραγματικότητα που απειλεί την ίδια την ανθρωπότητα [1]. Αυτό που δίνει τη δυνατότητα στα κινήματα και τους εργαζόμενους στην Γαλλία και αλλού να απαιτήσουν τον τερματισμό των εργασιών γαλλικών συμφερόντων εταιριών όπως η Total, η τέταρτη παγκόσμια ιδιωτική εταιρία παραγωγής πετρελαίου και υγραερίου που συνεχίζει τις εργασίες τις εκτός γαλλικών συνόρων σε 130 χώρες, συμπεριλαμβανομένης βέβαια και της Κυπριακής Δημοκρατίας.
Γροιλανδία: Τον Ιούλιο του 2021 η νεοεκλεγείσα κυβέρνηση της Αριστεράς προχώρησε στην απαγόρευση όλων των νέων εξερευνήσεων δίνοντας τέλος στα όνειρα ορισμένων να θησαυρίσουν σε βάρος του κλίματος και της ανθρωπότητας.
Το άρθρο του BBC «Greenland election: Opposition win casts doubt on mine» έχει ενδιαφέρουσες πληροφορίες για την σημασία της Γροιλανδίας για το περιβάλλον και την κλιματική κρίση, για το πως οι μεγάλες δυνάμεις συγκρούονται για τον έλεγχο του ορυκτού πλούτου της, και πως οι κάτοικοι της αμύνονται απέναντι στις επιβουλές ενάντια στη χώρα τους και στον πλανήτη. Η Γροιλανδία είναι μια χώρα, με έκταση 2,166,086 τ.χλμ., τετραπλάσια σχεδόν εκείνης της Γαλλίας. Αν όλος ο πάγος που συγκεντρώνεται στην Γροιλανδία λιώσει, το παγκόσμιο επίπεδο της θάλασσας θα ανέβει κατά 7 μέτρα. Η Γροιλανδία είναι μια αυτόνομη περιοχή των μόλις 56 χιλιάδων κατοίκων, που υπάγεται στη δικαιοδοσία της Δανίας. Σύμφωνα με έκθεση του US Geological Survey το 2007, υπολογίζεται ότι κάτω από την Γροιλανδία υπάρχουν 31,400 εκατομμύρια βαρέλια πετρελαίου. Η όλο και μεγαλύτερη υποχώρηση των πάγων στην αρκτική εξ αίτιας της κλιματικής αλλαγής (το 2019 έλιωσαν 586,000 εκατομμύρια τόνοι πάγου στην Γροιλανδία), δημιούργησε δυνατότητες εκμετάλλευσης πολλών ορυκτών μετατρέποντας την εκμετάλλευση τους στο κύριο θέμα των πρόσφατων εκλογών.
Δανία: Το άρθρο του euronews αναφέρει πως η Δανία είναι μια από τις σημαντικότερες χώρες παραγωγής πετρελαίου στην Ευρώπη. Το 2020 υπερψηφίστηκε από τη Βουλή της η άμεση απαγόρευση νέων αδειών εξερεύνησης και εξόρυξης. Αποφασίστηκε επίσης ο τερματισμός έως το 2050 της παραγωγής πετρελαίου και υγραερίου από υφιστάμενες εγκαταστάσεις στην Βόρεια Θάλασσα.
Μπελίζ (Belize): Το 2018, παρά το γεγονός ότι σε αυτό το κράτος της κεντρικής Αμερικής κυβερνούσε η Δεξιά, οι πολυετείς αγώνες ακτιβιστών και οργανώσεων υποχρέωσαν το κοινοβούλιο της να απαγορεύσει δια νόμου όλες τις νέες εξερευνήσεις και εξορύξεις πετρελαίου στην ΑΟΖ της, διακόπτοντας τις εργασίες δεκαοκτώ εταιρειών ενέργειας. Το νομοσχέδιο πέρασε αφού πρώτα είδε το φως της δημοσιότητας η συμπαιγνία της κυβέρνησης με τις υπεράκτιες πετρελαϊκές εταιρίες πίσω από τις πλάτες του κόσμου. Οκτώ χρόνια νωρίτερα η πλατφόρμα της BP προκάλεσε την μεγαλύτερη ίσως οικολογική καταστροφή στον πλανήτη, με τη διαρροή 200 εκατομμύριων γαλονιών (4,9 εκατομμύρια βαρέλια) πετρελαίου στον γειτονικό Κόλπο του Μεξικού. «Οι επιπτώσεις στο περιβάλλον ήταν καταστροφικές, πράγμα που σημείωσε ο πληθυσμός στην Μπελίζ… οι περιβαλλοντιστές της άρχισαν να κοιτούν πιο προσεκτικά το πετρελαϊκό τοπίο στην ίδια τη Μπελίζ» όπως γράφει το National Geographic
Το 2018 η πετρελαϊκή παραγωγή της χώρας έφτασε στους 44,000 τόνοι (περιπου3,000 βαρέλια ημερησίως ), ενώ το αργό πετρέλαιο αποτελούσε σημαντικό μέρος, το 6.3% των εξαγωγών της. Η παραγωγή πετρελαίου στο Μπελίζ σήμερα έχει μειωθεί στα 1,700 βαρέλια την ημέρα.
Η απαγόρευση των νέων εξερευνήσεων θεωρήθηκε απαραίτητη για τη διαφύλαξη των δεύτερων μεγαλύτερων κοραλλιογενών υφάλων στον κόσμο, με ευεργετικά ωστόσο αποτελέσματα για την κλιματική αλλαγή. Αξίζει να σημειωθεί ότι η χώρα υποφέρει από τους όλο και ισχυρότερους κυκλώνες/τυφώνες που η κλιματική αλλαγή έφερε στην περιοχή.
Ισπανία: Σύμφωνα πάλι με το άρθρο του Εuronews, τον Μάιο του 2021 το ισπανικό κοινοβούλιο ενέκρινε νόμο με τον οποίο θέτει τέρμα στην παραγωγή ορυκτών καυσίμων στην επικράτεια της μέχρι το 2042. Το νομοσχέδιο που χαιρετίστηκε με ενθουσιασμό από ακτιβιστές κατά της κλιματικής αλλαγής, προβλέπει επίσης τον άμεσο τερματισμό παραχώρησης αδειών για νέες εξερευνήσεις.
Η Ισπανία είναι μια από τις ευρωπαϊκές χώρες που μέχρι πρόσφατα δυσκολευόταν να περιορίσει τις εκπομπές της σε χαμηλά επίπεδα αφού το 2015 παρήγαγε μόνο 13.4% της ενέργειας της από ανανεώσιμες πηγές. Το 2020 οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας συνεισφέρουν 54% του συνόλου της ηλεκτρικής ενέργειας της χώρας.
Ιρλανδία: Τον Φεβρουάριο 2021 η κυβέρνηση της Ιρλανδίας προώθησε νομοθεσία που απαγόρευε άμεσα νέες αδειοδοτήσεις ερευνών για υδρογονάνθρακες. Προηγήθηκαν πολύχρονοι αγώνες από οργανώσεις όπως την People Before Profit (Οι Άνθρωποι Πάνω από τα Κέρδη). Το 2017 το κίνημα για το κλίμα πέτυχε την απαγόρευση εξόρυξης φυσικού αερίου με την μέθοδο fracking στη στεριά. H βουλευτής Bríd Smith της οργάνωσης People Before Profit, ενώ χαιρέτησε το νομοσχέδιο δεν δίστασε να προειδοποιήσει ότι: «για να είμαστε ειλικρινείς το πρόβλημα έχει προχωρήσει και η απαγόρευση σε μελλοντικές άδειες από μόνη της δεν ανταποκρίνεται στο μέγεθος της κρίσης με την οποία είναι αντιμέτωπη η ανθρωπότητα … [Μ]ερικές από τις υφιστάμενες άδειες έχουν ισχύ μέχρι και το 2034 αν όχι και πιο μετά και κάποιες αναμένουν άμεση ανανέωση. Θέλουμε τον Υπουργό να δεσμευτεί δημόσια ότι θα αξιοποιήσει τις εξουσίες που τον περιβάλουν για να αρνηθεί την ανανέωση αυτών των αδειών. Γενικότερα πρέπει να διασφαλίσουμε ότι η βιομηχανία των ορυκτών καυσίμων θα πάρει καθαρό το μήνυμα πως έφτασε στο τέλος του δρόμου».
Κόστα Ρίκα: Στην Κόστα Ρίκα οι προσπάθειες απαγόρευσης των εξερευνήσεων για ορυκτά καύσιμα άρχισαν το 2002. Εκείνη η απαγόρευση είχε ισχύ μέχρι το 2014 και επεκτάθηκε στην συνέχεια μέχρι το 2050. Τον Αύγουστο του 2021 η Κόστα Ρίκα επέβαλε με νόμο την μόνιμη απαγόρευση εξερεύνησης και εξόρυξης ορυκτών καυσίμων, παρόλο που «ένα κίνημα υπέρ των εξερευνήσεων προσπαθεί από το 2019 να συγκεντρώσει υποστήριξη για διεξαγωγή δημοψηφίσματος για την έρευνα για πετρέλαιο και αέριο«
Από το 2014 η Κόστα Ρίκα παράγει πάνω από το 98% της ενέργειας της από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Από το 2015 η χώρα παράγει περισσότερη ανανεώσιμη ενέργεια από όση χρειάζεται, και εξάγει πράσινη ενέργεια σε γειτονικές της χώρες όπως την Γουατεμάλα, την Νικαράγουα, τον Παναμά, την Ονδούρα και το Ελ Σαλβαντόρ. Το παράδειγμα της Κόστα Ρίκα, παρόλα τα προβλήματα εξαιτίας της μεγάλης χρήσης αυτοκινήτων που χρησιμοποιούν ορυκτά καύσιμα, παραμένει το πιο εντυπωσιακό παγκόσμια.
Ενώ στην Κύπρο…
Όπως σημειώνει το editorial της Ανατροπής, παρόλες τις τελευταίες ανακοινώσεις του International Energy Agency και του Γενικού Γραμματέα του ΟΗΕ, στην Κυπριακή Δημοκρατία κανείς δεν προωθεί σοβαρά την απαγόρευση νέων ερευνών για υδρογονάνθρακες. Αντίθετα η Υπουργός Ενέργειας ανακοίνωσε με ενθουσιασμό και περηφάνεια τον Αύγουστο την πρόσκληση για έρευνες στο τεμάχιο 10 της ExxonMobil, μιας εταιρείας με ένα γνωστό εγκληματικό ιστορικό αντίδρασης στις προσπάθειες καταπολέμησης της κλιματικής αλλαγής, χωρίς να αντιμετωπίσει καμμιά σημαντική αντίδραση. Αντίθετα την κυβέρνηση και την δεξιά γενικότερα τους απασχολεί το ότι «οι υδρογονάνθρακες της Α. Μεσογείου «επηρεάζουν τα ζωτικά συμφέροντα και τους στόχους της ΕΕ και των κρατών-μελών της, αφού στόχο έχουν… [η] Ανατολική Μεσόγειος να αναπτυχθεί ως εναλλακτική ενεργειακή επιλογή για την ΕΕ» (υπ. Εξωτερικών της Κ.Δ., Νίκος Χριστοδουλίδης στο ΡΙΚ1, 19/10/2021)
Για το κίνημα αντιμετώπισης της κλιματικής αλλαγής στην Κύπρο και στις άλλες εμπλεκόμενες χώρες της περιοχής (αλλά ακόμα και για το κίνημα ειρήνης σε Κύπρο, Ελλάδα και Τουρκία) το πρώτο καθήκον σήμερα είναι ο αγώνας για να σταματήσει η κούρσα για έρευνες και εκμετάλλευση των υδρογονανθράκων στην Ανατολική Μεσόγειο. Η νομική απαγόρευση νέων ερευνών και εγκαταστάσεων εξόρυξης, ένα αίτημα ρεαλιστικό όπως αποδεικνύουν τα παραδείγματα που αναφέρθηκαν, μπορεί να δώσει κατεύθυνση και αιχμή σε ένα τέτοιο κίνημα, το οποίο μπορεί να είναι αποτελεσματικό μόνο κάτω από την ηγεσία της Αριστεράς.
[1] Η Γαλλία δεν εξαρτάται τόσο από ορυκτά καύσιμα, μια και το 2020 το 70.6% της ηλεκτρικής ενέργειας στην Γαλλία, μεγαλύτερο ποσοστό από κάθε άλλη χώρα, προέρχεται από πυρηνικούς σταθμούς. Πόσο επικίνδυνη είναι αυτή η μορφή ενέργειας και αν αποτελεί σοβαρή εναλλακτική στα ορυκτά καύσιμα, είναι ένα καίριο ζήτημα, που ανήκει όμως σε άλλη συζήτηση.
anatropimag.wordpress.com 